GAZİLER GÜNÜ
13 Eylül 1921′ de kazanılan Sakarya Zaferi’nin hemen ardından, 14/15 Eylül gecesi, Batı Cephesi Kumandanı İsmet Paşa ile Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa, Edirne ve Kozan Milletvekilleri sıfatıyla Büyük Millet Meclisi Reisliği’ne cepheden telgrafla şu önergeyi gönderdi:
“Bizzat muharebe meydanındaki tedbiriyle muzafferiyetin amil ve müessiri olmuş Başkumandan Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine müşirlik rütbesi ile gazilik ünvanı tevcihini teklif ve istirham ederiz. Büyük Millet Meclisi’nin bu teveccühünün milletimiz tarafından doğrudan doğruya bütün orduya müteveccih bir eser-i takdir ve taltif olacağı kanaaatinde bulunduğumuzu arz eyleriz.”
Sakarya Meydan Muhaberesi’nin kazanılmasından sonra, 19 Eylül 1921 tarihinde, TBMM’since Başkomutan Mustafa Kemal ATATÜRK’e, “MAREŞAL” rütbesi ile “GAZİ” ünvanı verilmiştir.
19 Eylül, “GAZİLER GÜNÜ” olarak kutlanmaktadır. Gaziler gününde yapılacak törenler, Başbakanlığın 24 Ağustos 2003 tarih ve 25209 sayılı resmi gazetede yayınlanan yönetmeliği esaslarına göre düzenlenir.
YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Hukuki Dayanak
Amaç:
Madde-1 Bu Yönetmeliğin amacı; 18 Mart Şehitler Günü ile 19 Eylül Gaziler Günü’nün anlam ve önemine uygun olarak bütün kamu kurum ve kuruluşlarının öncülüğünde, halkımızın ve sivil kuruluşların iştiraki ile coşku içinde anılmasını sağlamak amacıyla düzenlenecek törenlere ait esas ve usulleri belirlemektir.
Kapsam:
Madde-2 Bu Yönetmelik; Şehitler ve Gaziler Günü’nde yapılacak anma törenlerinin düzenlenmesinde görev alacak mahalli mülki idare amiri, garnizon komutanı, belediye başkanı ile onların sorumluluk alanlarındaki görevlileri kapsar.
Hukuki Dayanak:
Madde -3 Bu Yönetmelik; 27/06/2002 tarihli ve 4768 sayılı 18 Mart Gününün Şehitler Günü ve 19 Eylül Gününün Gaziler Günü İlan Edilmesi Hakkında Kanunun 2 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Anma Komitelerinin Kuruluşu , Görev ve Yetkileri
Anma Komiteleri:
Madde 4- İl ve ilçelerde, bu yönetmelik kapsamına giren törenler için oluşturulacak anma komiteleri; illerde vali veya görevlendireceği vali yardımcısı, ilçelerde ise kaymakam başkanlığında; garnizon komutanlığı, belediye başkanlığı, jandarma ve emniyet teşkilatı ile milli eğitim müdürlüğü temsilcilerinden oluşur. Komiteler, törenlerden en geç bir ay önce çalışmalarına başlar.
Anma komitelerine; törenlerin düzenlenme ve yürütülmesine katkısı olabilecek bakanlık ve kuruluş temsilcileri ile 16/06/1983 tarihli ve 2847 sayılı Türkiye Emekli Subaylar, Emekli Astsubaylar, Harp Malulü Gaziler, Şehit Dul ve Yetimleri ile Muharip Gaziler Dernekleri hakkında kanunla kurulan “Türkiye Muharip Gaziler Derneği” ve “Türkiye Harp Malulü Şehit Dul ve Yetimleri Derneği” temsilcileri de dahil edilir. 18 Mart Şehitleri Anma Günü ile ilgili anma törenlerine, “ Emniyet Teşkilatı Vazife Malulü ve Şehit Aileleri Yardımlaşma Derneği” temsilcileri de katılabilir.
Kamu kurum ve kuruluş mensuplarının, anma komitesi toplantılarına katılması zorunludur.
Anma Komitelerinin Görev, Yetki ve Çalışma Usulleri:
Madde 5- Anma komiteleri, mahalli mülki idare amirin çağrısı üzerine toplanır. Komiteler bu Yönetmelik esasları dahilinde;
a. Anma günlerinin özelliğine ve mahallin durumuna göre törenlerin başlayış ve bitiş saatlerini belirler.
b. Tören programını hazırlar.
c. Törenlerin amaca uygun ve istismara yol açmayacak biçimde yürütülebilmesi için gerekli önlemleri alır.
d. Yapılacak çalışmaların zaman planlamasını yapar, gereken araç ve gereçleri sağlar.
e. Anma törenlerine katkısı bulunabilecek diğer kurum ve kuruluşlar ile kişilere verilebilecek görevleri tespit eder.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Törenlerde Uygulanacak Genel Esaslar
Gaziler Günü:
Madde 7- Gaziler Günü ile ilgili törenler; Ankara’da Anıtkabir ile Ulus’taki Atatürk Anıtı’nda; diğer il ve ilçelerde ise Atatürk Anıtları veya Büstlerinin olduğu yerlerde yapılır.
19 Eylül Gaziler Günü törenleri aşağıda belirtildiği şekilde icra edilir.
a. Ankara’da Anıtkabir ve Ulus Atatürk Anıtı’nda, diğer il ve ilçelerde Atatürk Anıtlarına çelenk koyma töreni, İstiklal Marşı eşliğinde göndere bayrak çekilmesi ve saygı duruşu yapılır.
b. Anma komitesince görevlendirilecek bir kişi tarafından, günün anlam ve önemini belirten bir konuşma yapılması sağlanır. Konuşma metni, törenden en az üç gün önce anma komitesi başkanına verilir ve anma komitesince uygun görülmesi halinde, konuşma yapılır ve konuşma metninin bir sureti dosyada saklanır.
c. Anma komitelerince tespit edilecek yerlerde, gaziler tarafından çeşitli etkinliklerin düzenlenmesine gerekli destek sağlanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Çelenklerin Konulması:
Madde 8- Çelenkler, 4/9/1973 tarihli ve 7/7058 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Resmi Bayramlar ve Anma Günlerinde Anıtlara Konulacak Çelenklerin Hazırlanması ve Sunulması Hakkında Yönetmelik” esaslarına göre hazırlanır ve sunulur.
Çelenklerin anıta sunulması anında, ortada mahalli mülki idare amiri, sağda garnizon komutanı veya temsilcisi, solda belediye başkanı bulunur. Şehitler Günü’nde, Türkiye Harp Malulü , Şehit Dul ve Yetimleri Derneği temsilcisi; Gaziler Günü’n de ise, Türkiye Muharip Gaziler Derneği temsilcisi de belediye başkanının solunda yer alır.
Bayrağın Göndere Çekilişi:
Madde 9- Bayrak, bando eşliğinde törene katılanlar ve halk tarafından söylenen İstiklal Marşı ile göndere çekilir. Bando yoksa, ses yayın vasıtası ile teypten İstiklal Marşı yayını yapılır.
Anma Törenleri Süresince Yapılacak Çeşitli Düzenlemeler:
Madde 10-Gaziler Günü anma töreni süresince, bando konserleri verilir. Anma komitesi, mevcut imkanları göz önünde bulundurarak, Şehitler ve Gaziler Gününün anlam ve önemine uygun faaliyetleri (Televizyon ve radyo programları, resim ve şiir yarışmaları, broşür, bülten, kitapçık vb. ) ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile koordineli olarak icra eder.
Resmi ve Özel Binalarda Düzenleme:
Madde 11- Anma günlerinin başlangıç ve bitiş saatleri arasında; resmi daire, özel kuruluşlar, müesseseler ve askeri birlik, kurum ve karargahlar Türk Bayrağı ve Atatürk Posterleri ile donatılır.
Alt Komiteler
Madde 12- Anma komiteleri; anma günlerinin özelliklerine göre programların hazırlanmasında alt komiteler oluşturabilir. Alt komitelerde; şehitlerin annesi, babası, eşi, çocukları ile kardeşleri ve gaziler ile vatandaşlara da görev verilebilir.
